چرا زیاد خواب می بینید؟ - وبلاگ نازنین

به گزارش وبلاگ نازنین، تهران (پانا) - همه انسان ها در طول خواب، رویا می بینند. آنچه در افراد مختلف فرق دارد، محتوا و حجم خواب ها و اندازه یادآوری این رویاها بعد از بیدارشدن است.

همه انسان ها در طول خواب، رویا می بینند. مطالعات اجرا شده در آزمایشگاه های خواب نشان داده اند که به صورت میانه، 84 درصد مرحله ای از خواب که به آن مرحله حرکات سریع چشم REM می گوییم، با رویابینی همراه است. به نظر می رسد آنچه در افراد مختلف فرق دارد، مقدار یادآوری این رویاها بعد از بیدار شدن است. در واقع بعضی افراد بیش از دیگران، رویاها را به خاطر می سپارند.

خواب انسان 4 تا 5 مرحله دارد که تقریبا شبیه هم هستند و هر مرحله 1 ساعت تا 1 ساعت و نیم طول می کشد. با این مراحل 8-7 ساعت خواب شبانه طی می گردد.

هر کدام از این مراحل 2 قسمت دارد؛ یک قسمت خواب معمولی و یک قسمت خواب رویا -زمانی که رویا می بینیم- است. در این زمان در حالی که چشمم بسته است، کره چشم حرکت می نماید؛ انگار واقعا در حال دنبال کردن رویاست. پس در هر سیکل خواب شبانه، یک مرحله رویا داریم و بنابراین هر شب 4 تا 5 بار وارد مرحله خواب رویا می شویم؛ یعنی حدود 25 تا 20 درصد زمان خواب.

در سیکل های اول خواب، رویا کمتر است و هر چه به صبح نزدیک تر می شویم، رویاها حجم بیشتری از هر سیکل را به خود اختصاص می دهند بنابراین احتمال اینکه وقتی صبح از خواب برمی خیزیم، از خواب رویا بیدار شویم، زیاد است.پس رویاها طبیعی هستند و خواب خوب، خوابی است که رویاها هم جزئی از آن باشند. یکی از علائم کم بودن خواب رویا، نداشتن احساس سرحالی و شادابی بعد از برخاستن از خواب است.

به یاد آوردن خواب

باوجود اینکه حدود 2 ساعت از خواب ما، خواب رویاست، اغلب افراد رویاها را به یاد نمی آورند و این حالت کاملا طبیعی است. 82 درصد ما بلافاصله بعد از بیدارشدن محتوای رویاهایمان را به خاطر می آوریم اما بعد از گذشت 5 دقیقه، 50 درصد این اطلاعات فراموش می گردد و بعد از 10 دقیقه، فقط 10 درصد محتوای رویاها قابل یادآوری است؛ به این دلیل که در طول خواب، حافظه کارکردی ما خاموش است. اطلاعات جدیدی که به فکر وارد می گردد، در این بخش از حافظه نگهداری و پردازش و سپس به حافظه بلندمدت منتقل می گردد بنابراین رویاها در حافظه ما ثبت نمی گردد.

پس اگر هنگام خواب رویا به دلیلی بیدار شویم، کسی ما را بیدار کند یا اطرافمان یا در بدنمان اتفاقی بیفتد، محتمل است رویاهایمان را به خاطر بیاوریم و یادمان بماند. یعنی کسانی که رویاهایشان را به یاد می آورند، در زمانی که خواب رویا می دیده اند، به دلیلی هر چند به مدت کم، از خواب بیدار شده اند. یکی دیگر از دلیل های بیدار شدن، نامناسب بودن دمای محیط خواب، مسائل جسمی و درد و... است.

محتوای رویا هم اهمیت دارد؛ گاهی افراد فقط رویا نمی بینند و رویاهایشان حالت کابوس دارد. کابوس، هم دلیل های جسمی ممکن است داشته باشد و هم علل روانی. یکی از دلایل جسمی که باعث کابوس تماشا می گردد، پرکاری تیروئید است.

از سوی دیگر، گاهی کسانی که دچار اضطراب هستند یا حادثه خیلی ناخوشایندی برایشان رخ داده، این رویداد را مکرر به یاد می آورند. استرس هایی که انسان در طول روز تجربه می نماید هم می تواند رویاها را به کابوس تبدیل کند.کسانی که خواب منقطع دارند و به دلیلی خوابشان باکیفیت نیست و مدام از خواب بیدار می شوند، رویاهایشان را به یاد می آورند و حس می نمایند خیلی خواب می بینند.

غیر از اضطراب، استرس و افسردگی، اختلال های دیگر خواب هم می تواند از دلایل به یاد آوردن رویاها باشد؛ مثل اختلال تنفسی در زمان خواب که از نشانه های آن خروپف است. این اتفاق باعث بیداری فرد می گردد زیرا تنفس در مبتلایان به آن حدود 10 تا 20 ثانیه و حتی در بعضی افراد تا 1 دقیقه قطع می گردد بنابراین مقدار اکسیژن خون کم می گردد و بدن تقلا می نماید مشکل قطع تنفس حل گردد. این تقلا و فشاری که به بدن می آید، خیلی وقت ها به بیدار شدن فرد می انجامد و احساس وحشت و خفگی در موارد شدید وقفه تنفسی، او را بیدار می نماید و باعث می گردد حس کند رویاهای ناخوشایندی می بیند که باعث احساس خفگی اش شده است.

شخصیت افراد هم تا حدی در مقدار به یادآوری رویاها نقش دارد به طوری که هنرمندان و کسانی که توانایی تجسمی و بنابراین حافظه بزرگ تری برای تصاویر دارند، بیشتر از سایرین رویاهایشان را به یاد می آورند.

زمان و چگونگی بیدارشدن نیز می تواند در این امر موثر باشد؛ اما مهم ترین عامل، علاقه فرد به یادآوری رویاهاست. اگر می خواهید رویاهای بیشتری به یاد بیاورید، علاقه به محتوای رویاها را در خود پرورش دهید و قبل از خواب به خودتان بگویید که می خواهم امشب رویاهایم را به یاد بیاورم.

مقدار یادآوری خواب بین مردها و زن ها تفاوتی ندارد. نکته جالب این است که اگرچه خواب رِم REM -مرحله اصلی رویابینی- در بچه ها نسبت به بزرگسالان سهم بیشتری از کل طول خواب را شامل می گردد، اما بچه ها کمتر خواب هایشان را به یاد می آورند. شاید به این دلیل که بخش هایی از مغز که به مراحل خواب مربوط است، تا 7-5 سالگی کامل نمی گردد.

احساسات شدید، رویا و کابوس می شوند

بسیاری از محققان حوزه خواب معتقدند در آغاز رویاها هیجان ها نقش مهمی دارند. به عبارت دیگر، بخشی از مغز که به هیجان ها و احساسات -مثل ترس، ناراحتی، عصبانیت، خوشحالی، امیدواری و...- مربوط است، در خواب فعال می گردد. سپس قسمت های دیگری از مغز تصاویر و نمادهایی از آن احساس پیدا می نمایند و این نمادها و تصاویر به شکل داستانی به هم مرتبط می شوند. در عین حال، قسمت مرتبط با تفکر منطقی مغز، در طول خواب فعال نیست بنابراین ارتباطات و رخدادهای تجربه شده در خواب از منطق دوره بیداری تبعیت نمی نماید. اغلب محتوای رویاها، وقایعی است که اخیرا و عمدتا در طول روز قبل رخ داده است. بخش دیگری از محتوای رویاها نیز به رخدادهای آسیب زننده قبلی مربوط هستند که هنوز برای فرد خوابیده حل و فصل نشده اند بنابراین تجربه هایی که برای ما احساسات شدید ایجاد می نماید، می تواند بارها به رویاها و کابوس هایمان نفوذ کند.

به طور کلی، هسته اصلی رویا یک هیجان است و هر چه این هیجان -مثل ترس- درون فکر فرد شدت بیشتری داشته باشد، تصاویر مربوط به آن با شدت بیشتری در خواب ظاهر می گردد. کابوس ها یا خواب های پریشان و همراه با هیجان های منفی، علاوه بر مسائل حل نشده روانی، می تواند در اثر مسائل پزشکی و بیماری، استرس سنگین و احساس تهدید جوی برای تصویری که فرد از خود دارد یا برای دیدگاه اجتماعی او، ایجاد گردد.

بنابراین تفاوت افراد در به یاد آوردن محتوای رویاها یا به اصطلاح تفاوت در مقدار خواب تماشا، نشانه اختلال روان پزشکی نیست اما تغییر الگوی خواب تماشا و به ویژه کابوس مکرر در یک نفر، نسبت به قبل خود او، می تواند نشان دهنده وجود مسائلی حل نشده و نیازمند توجه روان پزشکی باشد.

بچه ها چه خواب هایی می بینند؟

تحقیقات متعدد در خصوص محتویات رویاها در نقاط مختلف جهان نشان داده اند که انسان ها در خواب خشونت را بیش از دوستی و بدشانسی را بیش از خوش شانسی گزارش می نمایند و تجربه هیجان های منفی در همه فرهنگ ها و در هر دو جنس، بیش از هیجانات مثبت است. تصاویر مربوط به خشونت در مردها بیش از زن ها تظاهر می یابد. مقدار رویاها در افراد مسن تفاوتی با جوانان ندارد اما خشونت فیزیکی و هیجان های منفی در خواب کهنسالان کمتر از جوانان است.

در بچه ها نیز محتوای رویاها با افزایش سن تکامل می یابد به طوری که تا 4-3 سالگی بچه ها خودشان را در خواب نمی بینند. در سن کمتر از 5 سال، خواب ها مجموعه غیرجذابی از تصاویر ثابت و تفکراتی درباره وقایع روز است. بین 5 تا 8 سالگی رویاها بیشتر شکل داستانی به خود می گیرند و حرکت و تعامل در آنها اتفاق می افتد ولی تا حدود 15-13 سالگی هنوز کاملا شکل نمی گیرد و شبیه بالغان نمی گردد. کابوس در بچه ها شایع است و از حدود 3 سالگی آغاز می گردد. در دوران 7-3 سال مضمون شایع کابوس ها، تعقیب شدن از طریق هیولا یا جانور است.

2 نکته برای روشن تر شدن جهانی خواب

1- آنچه فکر در طول بیداری بر آن متمرکز است، در طول خواب نیز مورد توجه و تمرکز خواهد بود.

2- بعضی از نمادها در خواب افراد مختلف تکرار می شوند و معمول هستند؛ مثلا افتادن دندان یا پرواز کردن جزو محتویات شایع رویاها هستند. همان طور که گفته شد، وقتی یک هیجان در طول مغز فعال می گردد، نمادها و تصاویر مرتبط با آن در کنار هم جمع و رویا ایجاد می گردد. این نمادها، همان هایی هستند که در بیداری نیز در ارتباط با همان هیجان به کار می فرایند. مثلا در بیشتر فرهنگ ها، پرواز نمادی از آزادی تلقی می گردد. حال اگر فردی در خواب هیجانی مرتبط با آزادی را تجربه کند، محتمل است تصویری از نماد پرواز در محتوای رویای او وارد گردد. یا مثلا برای اشاره به رهاکردن یک چیز، اصطلاح دندان چیزی را کندن را به کار می بریم، پس ممکن است برای مفهوم رهاکردن چیزی در خواب، نماد کنده شدن دندان فعال گردد. بنابراین تماشا چیزهای مشابه در رویای افراد مختلف دارای یک فرهنگ می تواند نشانه ای از نمادهای مشترک در آن فرهنگ باشد که در عین حال برای هر فرد معنا و مفهوم مجزا و منحصر به فردی نیز دارد.

پس اگر رویاهایتان را زیاد به یاد می آورید و طی روز احساس خستگی می کنید و دچار این احساس هستید که در تمام شب رویا یا کابوس شبانه می بینید، ضروری است حتما آنالیز شوید تا دلیل مشکلتان پیدا و درمان برایتان برنامه ریزی گردد.