با ساز تمپو آشنا شوید - وبلاگ نازنین

به گزارش وبلاگ نازنین، ساز تمپو یک پوست صدای یک طرفه است که در دو نوع سفالی و فلزی وجود دارد. تمپو در مناطقی مانند خوزستان، هرمزگان، کردستان، آذربایجان غربی و تا حدی بوشهر رایج است و با نام هایی، چون تمپو، تیمپو، دمبو و دربونگه شناخته می گردد.

وبلاگ نازنین | سرویس فرهنگ و هنر - ساز های کوبه ای دارای انواع مختلفی هستند که هرکدام در هر منطقه ای کاربرد خاص و نام مخصوص به خود را دارند. بعضی از ساز ها را با بیش از چند نام معرفی می نمایند. یکی از این ساز های کوبه ای تمپو است. با ما همراه باشید تا با ساز تمپو بیشتر آشنا شوید.

معرفی ساز تمپو

تمپو یک ساز کوبه ای یا به عبارت دیگر یک پوست صدای یک طرفه است. واژه تمپو شاید از یک نام آوا گرفته شده باشد و برگرفته از دو صدای اصلی فراوری شده از این ساز (تم و پو) باشد.

ساز تمپو یک ساز کوبه ای غیر ایرانی است. ولی در ایران در مناطق جنوب و خلیج فارس بسیار کاربرد دارد. با توجه به اینکه تمپو یک ساز غیر ایرانی است به همین دلیل بیشتر ریتم های این ساز عربی و ترکی هستند. در ایران از این ساز بیشتر برای افکت های صوتی استفاده می نمایند. به همین دلیل کتاب جامع و کاملی برای آموزش این ساز وجود ندارد و بیشتر از جزوه های دست نویس برای آموزش استفاده می گردد.

محمدرضا درویشی در کتاب دایره المعارف ساز های ایران درباره تمپو می نویسد: این ساز در محدوده جغرافیای ایران و بیشتر در مناطقی از استان های خوزستان، هرمزگان، کردستان، آذربایجان غربی و تا حدی بوشهر رایج است و با نام هایی، چون تمپو، تیمپو، دمبو و دربونگه شناخته می گردد.

ساختمان ساز

تمپو ظاهری شبیه به تمبک دارد ولی تفاوت هایی نیز با تمبک دارد و شامل دو نوع سفالی و فلزی است.

• نوع سفالی: نوع سفالی دارای قدمت بیشتری است. تنه یا محفظه صوتی ساز شکل نیم تخم مرغی دارد و فاقد گلویی مستقل است. برای کشیدن پوست بر روی تنه به دو روش عمل می نمایند. در روش اول که مرسوم تر است پوست را با سریش یا چوب به دهانه وصل می نمایند؛ و در روش دوم به یاری یک رشته طناب به حالت هفت و هشتی پوست را به دهانه ساز متصل می نمایند. تمپوهای سفالی در مقایسه با تمپوی فلزی صدای بهتر و پخته تری دارند.

• نوع فلزی: تمپوی فلزی یا استیل دارای یک بدنه استوانه ای فلزی (استیل یا آلومینیوم) است و پوست روی آن از جنس پلاستیک یا تلق است. دارای یک محفظه صوتی کم حجمی است و پوست را به یاری یک طوقه گرد فلزی و تعدادی پیچ و مهره به دهانه متصل می نمایند. پیچ و مهره ها علاوه بر نگه داشتن پوست بر روی بدنه در زیرتر یا بم تر کردن صدای ساز نقش دارند. تمپوی فلزی دارای گلویی کوتاهی است که به قسمت استوانه ای انتهایی ساز متصل می گردد.

شیوه نواختن ساز تمپو

تمپو را معمولا به صورت نشسته و یا گا ها بنا به ضرورت به حالت ایستاده یا در حرکت می نوازند. برای نواختن، نوازنده ساز را بین دو پا یا زیر بغل خود می گذارد و به یاری کف دستان خود بر آن ضربه می زند.

ساز همراهی نماینده تمپو

تمپو را با ساز های کوبه ای دیگر مانند ساز عود و یا آواز همراه می نمایند. در هرمزگان از هر دو نوع ساز سفالی و فلزی استفاده می نمایند و سبک آن گا ها شبیه موسیقی عربی و گا ها موسیقی بومی هرمزگان است.

کاربرد های ساز تمپو

این ساز بیشتر در جنوب و در جزایر هرمزگان و بنادر استفاده می گردد. تمپو در موسیقی مراسم شادمانی سواحل خلیج فارس که موسیقی بندری نیز خوانده می گردد، نقشی اساسی دارد.

در خاتمه کلیپی از نواختن ساز تمپو را باهم می بینیم تا بیشتر با این ساز و صدای آن آشنا شویم.