هیجان مقابله با واکسیناسیون - وبلاگ نازنین

به گزارش وبلاگ نازنین، این روز ها در خصوص واکسیناسیون اختلاف نظرهایی بین افراد، متخصص وغیرمتخصص وجود دارد.البته آنچه مورد نظر است رفتارهای متفاوت در برابر واکسیناسیون به هیجانات فردی شامل شادی، غم، ترس و خشم است. در شرایط حاضر که کرونا بر جامعه ما سایه انداخته بیشترین هیجانی که در بین افراد خودنمایی می نماید، ترس است.

هیجان ترس از شایعه های منتشر شده در شبکه های اجتماعی نشأت می گیرد تا حرف ها و گفته هایی که دهان به دهان میان افراد می پیچد؛ مانند گفته هایی که فردی واکسن زده و به کرونا مبتلا شده یا حتی فوت نموده است. بعلاوه در ایام کرونا تئوری های غیرعلمی مختلفی در شبکه های اجتماعی پخش شد، مانند تئوری اینکه واکسن های فراوریی دارای مواد بیولوژیک است. مهم آن است که این شایعه ها ادعا هستند و اثبات یک ادعا برعهده مدعیان این گفته هاست و کسی در شبکه های اجتماعی جوابگوی رد این شایعه ها نیست.

تمامی اینها هیجانات ترس را در افراد تشدید می نماید. از منظر دیگر، افراد جامعه ما تخصص کمی در زمینه های پزشکی و پیراپزشکی دارند و براحتی گفته ها و شایعه ها را می پذیرند. در نتیجه این جریانات، هیجانات ترس در افراد افزایش می یابد و انگیزه حرکت آنها را علیه واکسن پررنگ می نماید.

در حال حاضر بعضی از افراد جامعه در تصمیم گیری برای اقدام به تزریق واکسن دچار یک ابهام هستند که به آن پدیده تحمل ابهام می گویند، چرا که افراد نمی دانند پس از تزریق چه اتفاقی برایشان رخ خواهد داد. این تحمل ابهام هیجانات ترس را نیز تحریک می نماید. ابهاماتی برای افراد در زمینه پژوهش های علمی، فراوری واکسن وجود دارد یا اینکه در میان افراد شایعه های تئوری توطئه مطرح شده است در ترس افراد تأثیرگذار است. اما باید دانست در شرایط کنونی آنچه دانش ناقص ما در مقابله با کرونا به ما می گوید این است که اگر دست هایتان را بشورید، فاصله اجتماعی را حفظ کنید، ماسک و واکسن بزنید به بیماری مبتلا نمی شوید و پس از تزریق واکسن فردا چه اتفاقی پیش خواهد آمد اما در حال حاضر همین دانش ناقص می گوید تنها راه ایمنی رعایت پروتکل های ساده و تزریق واکسن است. پس در چنین شرایطی باید افراد را با سود و زیان گزینه های موجود یعنی تزریق یا عدم آن آشنا کنیم. برای تشویق افرادی که واکسن نمی زنند باید شرح داد که از راه منطقی با موضوع برخورد نمایند و انتخاب خود را به وسیله سود و زیان بسنجند که اگر بزنند چه سودی خواهد داشت و اگر نزنند چه زیانی در انتظار آنهاست. البته متخصصانی هستند که سود و زیان این انتخاب را بخوبی می شناسند و توصیه این افراد تأثیرگذاری بیشتری دارد.

از ابعاد جمعی نیز در زمینه واکسن اما و اگرهای بسیاری وجود دارد. اینکه کسانی که واکسن نمی زنند آیا می دانند امتناع شان از تزریق واکسن چه تبعاتی برای دیگر افراد دارد؟

در ارتباط با افراد باید گفت که همه افراد قطعاً در خصوص واکسن خوانده اند و می دانند که واکسیناسیون جمعی چه مزایایی دارد. بعضی افراد در چنین پدیده های جمعی، چه کرونا یا چه واکسیناسیون، دچار اضطراب می شوند. بعضی درکل موضوع را انکار می نمایند. بعضی فاجعه سازی، بعضی سهل انگاری! و بعضی بزرگنمایی می نمایند. در برابر این عکس العمل ها نیز باید اطلاع رسانی هایی در خصوص سود و زیان های جمعی و اجتماعی داد؛ اما نباید نادیده گرفت که همه افراد را نمی توان به سمت مطلوب راهنمایی کرد. برای مثال آیا کسی در جهان وجود دارد که نداند سیگار مضر است و آیا ما متخصص ریه نداریم که سیگار نکشد و این سیگار کشیدنش چه مضراتی برای اطرافیانش دارد؟

بعضی فکر می نمایند این افراد از روی ندانستن دست به اقدامات زیانبار می زنند اما چنین نیست. موضوع دخیل در تصمیم گیری این افراد انگیزه است و یکی از اختلالات روانشناختی مؤثر در انگیزه افراد افسردگی است. بعضی از افراد جامعه ما بعد از حدود گذشت دو سال از این بیماری دچار نوعی کرختی شده اند.

حرف آدم های افسرده این است که اصلاً مهم نیست که بگیریم یا اطرافیان را نیز دچار بیماری کنیم و غیرقابل انکار است که افراد افسرده در جامعه ما کم نیستند.

با گذر از تحلیل رفتار افراد جامعه در برابر واکسیناسیون، سیاست های مدیریتی در تغییر نگرش افراد نیز مؤثر است. در بعضی کشورها برای تغییر انگیزه افراد به سمت تزریق واکسن سیاست های مختلفی در نظر گرفته شده است یکی از این سیاست ها، تشویق است مثلاً به افرادی که واکسن می زنند کیک و نوشیدنی می دهند.

شاید ناچیز باشد اما بی تأثیر نیست. در رفتار درمانی قاعده ای وجود دارد و برای تغییر رفتار افراد گزینه های مختلف را تست می نمایند برای مثال اول سیاست های تشویقی را امتحان می نمایند اگر پاسخ ندیدند به سراغ گزینه های بعد مانند محرومیت و در نهایت به سمت جریمه می فرایند که در حال حاضر در کشور ما هم بعضی از این سیاست ها در حال اجراست.

رسانه ها هم پایه های محکمی برای تغییر نگرش افراد هستند. متأسفانه رسانه های ما در این زمینه کم کاری نموده اند. با تشکیل تیم های متخصص در زمینه اطلاع رسانی و تبلیغ در خصوص مزایا و معرفی واکسن ها می توان تغییرات بسیاری را ایجاد کرد.

*روانشناس

منبع: ایران